Aansprakelijk bij niet-vaccinatie

Het is de laatste tijd een veelbesproken onderwerp: vaccinatie. De kritiek tegen vaccineren neemt de laatste jaren steeds meer toe. Hoewel dat vroeger wel zo was, is het tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend dat ouders hun kinderen laten vaccineren tegen allerlei verschillende ziektes. Een discussie is daardoor inmiddels ontstaan over het wel of niet verplicht stellen van vaccinatie. Wie is aansprakelijk bij een uitbraak door niet-vaccinatie?

In Nederland is vaccinatie tot op heden niet verplicht. Toch is het overgrote deel van de bevolking ingeënt door middel van een vrijwillige vaccinatie via het Rijksvaccinatieprogramma. Hiermee werd tot voor kort effectief een bescherming tegen allerlei ziektes op groepsniveau in stand gehouden. Er is sprake van een collectieve immuniteit, waardoor een besmetting die bijvoorbeeld uit het buitenland is meegenomen doodloopt op de omgeving waar iedereen is ingeënt. Ook beschermt deze groepsimmuniteit mensen die niet gevaccineerd zijn. Denk aan kinderen die te jong zijn voor vaccinatie, mensen die om medische redenen niet gevaccineerd kunnen worden of gevaccineerde mensen waarvan de immuniteit ernstig is verzwakt door ziekte.

De vaccinatiegraad in Nederland daalt echter steeds meer. Neem als voorbeeld de mazelen. Is de vaccinatiegraad 95%, dan is de kans op een mazelenuitbraak minimaal. In Nederland wordt dat percentage intussen niet meer gehaald, en dus is het tijd voor actie om een mazelenuitbraak te voorkomen.

Oorzaak dalende vaccinatiegraad

Hoe is het mogelijk dat de vaccinatiegraad daalt? Dat begint uiteraard bij het feit dat, zoals gezegd, men in Nederland niet verplicht is zijn of haar kinderen te laten vaccineren. Maar tot voor kort bracht dat eigenlijk nauwelijks problemen met zich mee. De vrijwillig tot stand gebrachte groepsimmuniteit wordt echter de afgelopen jaren steeds meer ondermijnd door twijfelaars en critici.

Voorheen waren het voornamelijk gezinnen uit de Bible belt die hun twijfels uitten over het inenten van hun kinderen. Gezinnen uit die regio sloegen de inentingen dan ook veelvuldig over. Hun gedachte daarachter was -kort samengevat- dat zij hun vertrouwen niet stellen in de medische wetenschap maar in God. Doordat het merendeel van de bevolking wel was ingeënt, was deze groep ook beschermd tegen een ziekte-uitbraak.

Waar het vroeger dus grotendeels zijn oorzaak vond in de geloofsovertuiging van sommige mensen, is vaccinatie nu in heel Nederland een punt van discussie. Doordat vaccinatieprogramma’s succesvol zijn en we daardoor al heel lang nauwelijks geconfronteerd zijn met de gevolgen van ziekten zoals mazelen, ziet men het nut en de noodzaak er niet meer van in. Antivaccinatiebewegingen verspreiden daardoor gemakkelijk hun standpunten: ziekten waartegen ingeënt wordt zijn onschuldig en vaccinaties beschermen niet maar zijn juist erg gevaarlijk. Men is bang voor bijwerkingen en consequenties van vaccineren.

Risico 

Echter, de recente mazelenuitbraken laten zien dat deze theorieën niet kloppen. Daar waar de vaccinatiegraad laag is, slaat de ziekte gewoon toe. In Nederland was in 2013 al een grote uitbraak en het risico neemt alleen maar toe. De vaccinatiegraad is namelijk gedaald tot onder het minimum.

Het mazelenvaccin wordt gegeven vanaf de leeftijd van 12 maanden omdat het dan pas goed werkt. Voor die tijd hebben kinderen nog antistoffen van hun moeder. Ongevaccineerde kinderen kunnen voordat ze gevaccineerd zijn mazelen oplopen. Maar omdat alle kinderen in Nederland worden ingeënt kan het virus zich hier niet verspreiden. Nu de vaccinatiegraad zo is gedaald is die bescherming er echter niet meer.

Aansprakelijk bij niet-vaccinatie

Zo gebeurde het in een peuterspeelzaal in Den Haag dat vier peuters besmet raakten met het mazelenvirus. Een van de peuters was niet ingeënt terwijl dat wel al had moeten gebeuren en heeft de andere peuters besmet. De andere peuters waren jonger dan 12 maanden en dus nog niet ingeënt.

De grote vraag is nu: kan hiervoor iemand aansprakelijk worden gesteld? De ouders van het kind bijvoorbeeld. Het is een lastige kwestie. Want kun je door iets niet te doen toch aansprakelijk zijn wanneer daardoor schade ontstaat? Uit de rechtspraak blijkt dat men in het algemeen niet verantwoordelijk is voor schade die ontstaat door het nalaten van iets. Dat is anders indien voldaan is aan de volgende voorwaarden:

• Concrete kennis van een gevaarlijke situatie
• Dreiging van ernstig letsel (geestelijk of lichamelijk)
• Er is een mogelijkheid en een noodzaak om daadwerkelijk iets te doen
• Er dient een reële verhouding te bestaan tussen de moeite en het gevaar

Deze voorwaarden worden in de rechtspraak strikt toegepast, met name of er concrete kennis was van het gevaar. Bij een aansprakelijkstelling tegen de ouders van een niet-gevaccineerd kind zal dus van belang zijn in hoeverre deze ouders concrete kennis hadden van het gevaar voor anderen wanneer zij hun kind niet laten vaccineren.

Daarnaast is een vraag die gesteld kan worden wat de besmetting nou precies heeft veroorzaakt. Het niet-vaccineren van een enkel kind is namelijk niet de oorzaak van de lagere vaccinatiegraad. Dat is het niet-vaccineren van een hele groep kinderen. Tot slot is moeilijk aan te tonen op welk moment en door wie precies het kind dat ziek is geworden is besmet.

Juridisch gezien zijn er dus wel degelijk mogelijkheden om ouders van een niet-gevaccineerd kind aansprakelijk te stellen. Succes is echter zeker niet gegarandeerd.

Wil je schade melden? Schade24 helpt je graag!